دکمپيوټر تاريخچه

ابکاس Abacus :

دا اولنی کمپیوتر وو چی په ۵۰۰ کال مخکی چی دی ساده جمع او منفی لپاره استفاده کیده او د لرګی غاښ لرونکی چرخ څخه جوره شوی وو چی ولار لینونو او د لین په منځ کی تسبح غوندی دانی پکی زوړندی وی چی په آسانی سره خوځیدو چی د پروګرامینک اصولو سره دغه دانو په واسطه ساده حساب کیدو
John Napier’s Bone جان نیپر بون

جان نیپر بون دا یو اسکاتلندی ریاضی دان وو چی یو لوګاریتم چوکات یی جور کره چی پهحساب کی آسانی راولی او یو آله یی جوره کړه چی د نیپر بون په نامه چی دغه آله د ملیو نه جوړ شوی چی ریاضیکی عملی ورباندی اجرا کیدلو چی ۱۷ لیسزه کی دیزاین شوی وو او په دفترونو کی تری دیر استفاده وشو په چی ددی الګوریتم نظریه د انجنری خط کش جوړول وو او پر مختللی انجنری خط کش الګوریتمی حساب کول لپاره استفاده کیدو او همچنان د مربع جذر مربع لو ګاریتم ساین او کوساین او داسی نور د اندازه کولو لپاره تر استفاده کیدلو چی تر ۱۷ لسیز تر نیمایی پوری وشو ددغی آلی نه

بلایسی پاسکال Blaise Pascal :

بلایسی پاسکال یو فرانسوی ریاضی دان وو چی یو د جمع کولو ماشین په ۱۶۴۲ جوړ کړ چی پاسکلین کلکولیتر Pascaline Calculator په نوم مشهور وو او دغه ماشین اوسپنه او تایرونو لرل چی هر تایر عدد د صفر نه تر ۹ پوری اعداد ښودو چی صرف جمع او منفی کولی شو چی ضرب او تقسیم د سو واری جمع او منفی پواسطه ترسره کیدو دغه آله چندانی په دقت سره شوی نه وه نو ځکه تجارتی نشو نو ځکه دژوندانه امورو کی تری خاص استفاده ونشو

ون لیبنیز Von Leibniz :

ون لیبنیتز یو جرمنی ساینس پوه وو چی دا یو ماشین حساب په کال ۱۶۹۴ جوړ کړ دا اولنی ماشین حساب وو چی ضرب او تقسیم پکی کار کوو دغه ماشین د پاسکلین کلکولیتر ته ورته وو خو فرق یی دا وه چی دا ماشین د اعتماد وړ او صحیح وو

چارلس ایګزیور Charles Xavier :

یو فرانسوی ساینس پوه وو چی ماشین یی جوړ کړو چی په جمع منفی ضرب او تقسیم کار کوو

پنج بورډ Punched Board :

فرانسوی انجینر د پنج بورډ یی جوړ کړ د جامو کارګاه برق لپاره دغه آله د چپی یا Weaving پواسطه نمونه یا Patterns په تکه یا توته کی آچول چی روسته دا کمپیوتنګ لپاره استفاده وشو

چارلس بابیج Charles Babbage :

په کال ۱۸۲۲ ریاضی دان چارلس بابیج یو ماشین د ریاضیکی حساب لپاره اختراع کړه په کال د ۱۸۴۲ کی دا انالیتکل انجن یی جور کړه چی په اتومات ډول دغه انجن ۶۰ وار جمع په یو دقیقه کی اجرا کول او دیته د کمپیوتر پلار هم وایی

هیرمن هیلوریت Herman Hollerith:

هیرمن هیلوریت په ۱۸۸۹ د پنچ بورد نظریه په کمپیوتر باندی اجرا کړه چی پنچ کارډ د انپت او اوتپت لپاره استفاده کړی

اتناسوف Atanasoff :

دا په لوا پوهنتون کی یو پروفیسور وو یو برقی کمپیوتر یی اختراع کړه چی ورباندی بولین الجبر(هو-نه) په سرکتس باندی اجرا کړه
جورج بولی George Boole

دغه ساینس پوه باینری )صفر او یو ) سیستم د الجبر ساده کړه ددی قانون دا وه چی چی هر یو ریاضکی معادله یا به صحیح وی او یا غلط.

مارک ون کمبیوتر The Mark 1 Computer(1937-44)

دا مشهور په اتومات کنترول ماشین حساب وو د ااولنی مکمل اتومات ماشین حساب وو چی د هاورډ ای آیکین چی په هارورد پوهنتون کی دیزاین شوی وو چی ډیر د اعتماد قابل وو خو د سایز له لحاظ دیر غت وو.

اینیک The ENIAC (1943-46)

ENIAC چی د Electronic Numerical Integrator and Calculator مخفف دی چی د J.P Eckert and Johan Mauchly په کال ۱۹۴۶ اختراع شو د اولنی برقی کمپیوتر وو چی دیر دروند او سایز یی ذیات وو چی ۱۴۰ کیلو وات برق یی مصرفوو اوپه یو سیکنډ ۵۰۰۰ جمع عملیه اجرا کولو

ای دویک The EDVAC (1946-52)

چی Electronic Discrete Variable Automatic Calculator مخفف دی د داکترجوهن وان نیومان DR. John von Neumannچی دغه دیتا او لارښونه ذخیره کولو

یونیویک The UNIVAC (1951)

چی Universal Automatic Computer Eckert and Mauchly Formed مخفف دی Eckert-Mauchly Computer Corporation په کال ۱۹۴۷ کی تجارتی کمپیوترونه جوړول ددی کمپنی اولنی کمپیوتر په کامیابی سره UNIVAC جوړ کړ او دا اولنی تجارتی کميوتر د استفادی لپاره وو اول ځل لپاره د امریکا د سر شمیرنه لپاره استفاده وشو او دغه کمپیوتر د ساینس او تجارتی کارونو لپاره جوړ شوی وو

د کمپیوتر نسلونه :Generation of Computer

د برقی کمپیوترونو انکشاف د تیکنالوجی استعمال له مخی په مختلفو نسلونو ویشل شوی چی په لاندی ډول دی

1-اول نسل دبريښنا تشه شوي سرپټه نلكۍ (Vacuum Tube) 1942-1955

2- دوهم نسل ترانسيستور (Transistor) 1955-1964

3-دریم نسل انتیګریتیت سرکتIntegrated circuits 1964-1975

4-څلورم نسل مایکرو پروسسر Microprocessor 1975- تر اوسه پوری

5-پنځم نسل آرتیفشل انتلیجنس Artificial Intelligence موجود او روان مخکی په لور
چی هر یو تاسو ته تفصیل سره وړاندی کوم

اول نسل:First Generation

د تجارتی کمپیوترونو پیدایش یی یونیویک UNIVACکمپیوترونه ول چی د دوه ساینس پوهانو پواسطه موچلی MAUCHLY او ریچرت ECHERT د نفوسشمیرنه په دیپارتمنت آف امریکا کی په کال 1947 جوړ شو چی ددی اول نسل کمپیوترنو استعمال د 1942 -1955 کالونو کی ول او دغه کمپیوترونه دبريښنا تشه شوي سرپټه نلكۍ یا Vacuum Tube په اساس باندی جوړ ولچی د اول نسل کمپیوترنو مثال اینویک او یونیویک ENIVAC and UNIVAC کمپیوترونو دی .

د اول نسل کمپیوترونو فایدی:

1- په هغه وختونو کی صرف دبريښنا تشه شوي سرپټه نلكۍ (Vacuum Tube)برقی اجزا موجوده وه

2- دا دبريښنا تشه شوي سرپټه نلكۍ (Vacuum Tube) یو لاره هواره کړه چی ډیجیتل کمپیوترونه جوړ شی

3- دا کمپیوترونه دیتا به په ملی سیکنډ کی حسابوو

د اول نسل کمپیوترونوتاوانونه:

1- دا کمپیوترونو ډیر غټ وو د سایز له لحاظ نه

2- دیر برق به یی مصرفوو

3- دیر زر به ګرم راتلو ځکه چی دیر د دبريښنا تشه شوي سرپټه نلكۍ (Vacuum Tube)د استفادی له امله

4- دا کمپیوترونه د ډاډو وړ نه ول

5- ایر کنډیشن ته به ْرورت درلودل

6- یو ثابت خونديتوب ته ضرورت ول

7- قابل دی وړ نه ول

8- دا تجارتی کارونو لپاره دیر پر مصرفه ول

9- ډیر کم به تجارتی استفاده کیدل

10- دی سپید له لحاظه دیر څلو یا آهسته ول

11- د لیږ پروګرامونو قابلیت یی درلودل

12- ماشین ژبه به یی اسفاده کول

13- د دیتا د ساتلو لپاره مګنییټګ دړم یا مقناطسی ډولکی استفاده کول

14- دډیتا اخستلو لپاره پنچ کاررد نه استفاده کیدل

15- دیر کارونه به نشو کول او حتی امکان د غلتی هم پکی ول

دوهم نسل کمپیوترونه Second Generations Computers (1955-1964)

ددوهم نسل په کمپیوترونه کی ترانسیستور نه استفاده کیده چی د بیل لابرتوار ساینس پو هانو ترانسیسترونو په کال ۱۹۴۷ کی جوړ کړل او دا ساینس پوهانو عبارت له جوهن باردین John Bardeen ویلم بریتن William Brattain او ویلم شاوکلی William Shockley ول چیسره د کمپیوترونو سایزونه کی هم کموالی راغی ځګه چی د دبريښنا تشه شوي سرپټه نلكۍVacuum Tube پر ځایترنسسیترونو نه استفاده شول چی مثال یی د IBM 7094 series ,IBM 1400 series and CDC 1604 etc.

ددوهم نسل فایدی

1. د سایز د لحاظ نه وړه ول نسبت اول نسل کمپیوترونو ته

2. نسبتا د اعتماد وړ ول

3. کم برق به استفاده کول او ګرم به نه راتلل

4. پراخه اندازه به تجارت کی استفاده تری وشو

5. په اسانه قابل د حمل ول

6. ښه تیز او دیتا به یی په مایکرو سیکندونو باندی حساب کول

7. خارجی الات په تیزی سره استفاده وشو پکی لکه تب ډرایف ، مقناطسی ډیسک ،او پرنتر

8. د ماشین ژبی پر ځای اسیمبلی ژبه استفاده کول

ددوهم نسل تاوانونه

1. ایر کنډیشن ته ضرورت

2. ثابت خوندی توپ ته ضرورت

3. تجارتی توليد یی سخت ول

4. د یو خاص کار لپاره استعفاده کیدل

5. قیمت او نه بدلیدونکی

6. پنچ کارډ د انپت لپاره استعفاده کیده

دریم نسل کمپیوترونه Third Generation Computers (1994-1975)

ددریم نسل کمپیوترونو سرکتونو یا Integrated Circuit نه استفاده کیده چی جاک کیبلی Jack Kilby ده انتګریتیت سرکیت نظریه په کال دی ۱۹۵۸ جوړه کړه او دا نظریه دیر مهم د کمپیوتر دنیا په ساخت کی ول لمړنی سرکت IC په کال ۱۹۶۱ جوړ او په همدی کال کی تری استفاده وشوه چی سایز یی تقریبا ۱/ ۴ مربع انچ ول یو سرکت کیدای شی چی په زرګونو ټرانسیسترونه ولری چی دغه نسل کمپیوترونه واړه له سایز له لحاظ او تیز ول او بله داچی قابل د اعتماد او قیمیت یی هم کم شول چی ددی نسل مثا ل

IBM 370, IBM system/360, UNIVAC 1108, UNIVAC AC 900 او داسی نور

ددریم نسل فایدی :

1 – سایز له لحاظ نه واړه نسبت ددوهم نسل کمپیوترنونو ته

2 – ډیر قابل د اطمینان ول

3 – دیر کم ګرمی به یی تولیدول نسبت دوهم نسل ته

4 – ښه تیزوالی درلودل چی دیتا به یی به نینو سیکندونو کی پروسس کوو

5 – پکی به استفاده کیدل ترسو د کمپیوتر ګرموالی ختمه کړی او بله داچی د کمپیوتر د خرابیدو نه به یی ساتل

6 – که کمپیوتر خرابیدو نو جوړول به یی دیر کم پیسو سره کیده ځکه دیر کم پرزه به یی خرابیدو

7 – مکمل هر کار لپاره استفاده کیده

8 – هایی لیول ژبه به یی استفاده کول

9 – ذیرمه یا هاردیسک ښه شو

10 – قیمت یی کم شو

11 – هر کاره ول چی ورځ په ورځ زیاتوال راتلو پکی

12– ښهصحیح نتیجه لکه غلت نتیجه به یی نه ورکول

13 – د تجارت کارونه پراخوالی راغی دی سره

14 – موس او کیبورد د انپت استفاده وشو

ددریم نسل تاوانونه

1 – ایرکنډیشن ته ضرورت ول

2 – ډیر پیشرفته تیکنالوجی ته به ضرورت د سو ای سی ګانی د جوړولو لپاره

#THE CONCEPT OF INFORMATION TECHNOLOGY#

څلورم نسل کمپیوترونه (موجوده The Fourth Generation Computers (1975-

د څلورم نسل کمپو ترونه د مایکرو پروسیسور د اختراع سره سم شروع شو چی دغه مایکرو پروسیسور کی په زر هاوو آي سی شتون لری او اوا ځل لپاره ټید هوف Ted Hoff اولنی مایکرو پروسیسور یی د انتیل کمپنی لپاره یی جوړه کړ چی دغه میکرو پروسیسور د انتیل ۴۰۰۴ په نوم یادیده چی دغه سرکتونه د تیکنالوجی په واسطه قوی او په تیزی سره تبدیل شول دهغه له جملی ځخه LSI (Large Scale Integration ) سرکت او VLSI (Very Large Scale Integration circuits ) ول چی دهمدی له امله د کمپیوترونو سایزونه هم کم شول چی د ماډرن مایکرو پروسیسور سایز تقریبا یو انچ مربع دی چی په کی زر هاوی برقی سرکتونوته شتون لری او ددی نسل مثال کمپیوترونه عبارت دی له Apple, Macintosh , and IBM PC

د څلورم نسل کمپیوترونو فایدی :

1– دیر د اطمینان قابل او قوی نسبت پخوانی نسل ته

2– دیر کم برق او لیږ ګرمی به یی تولیدول

3 -پکی به د یخ ساتلو لپاره او د خاورو او ډوړو ساتلو لپاره استفاده کیده

4– ایر کنډیشن ته به ضرورت نشته

5– دیر تیز سرعت سره کولی شی یو بیلون انسترکشن په یو سیکنډ کی اجرا کړی

6– مکمل هر کاره

7– تجارتی

8– ډیر د خرابیده چانس کم دی

9– چیپ سیت به هر یو ماډل کی شتون لری

10- های لیول ژبه دغه کمبیوترونو کی استفاده شوی

دڅلورم نسل تاوانونه :

1– نوی تیکنالوجی ته ضروررت د مایکرو پروسیسرونو لپاره

پنځم نسل کمپیوترونه (اوسنی او آینده)Fifth Generation Computer

ساینس پوهان د پنځم نسل کمپیوترونو باندی کار کوی چی دا کمپیوترونه موجوده انجینریاو تیکنالوجی په ایدوانس یا پر مخ تللی شکل استفاده کوی چی تخنیک او آرتفیشل انټلیجنس په اساس باندی کار کوی او د۱ کمپیوتر د انسان ژبه او پیشبینی کولیشی د کوم حالت نه چی منځ ته راځی کولی شو ددی مثال د دیو خارجی ژبی ترجمه کول اساس او اداره کول هم په همدی پنځم نسل کمپیوترونو باندی امکان لری نن سبا سانیس پوهانو د همدی کمپیوترونو په سرعت باندی کار کوی تر و کولی شی چی یو داسی اساسی پرمخ تللی کمپیوتر جوړ کړی چی د علت او د یو مشکل او یا ویلی شو (Intelligence quotient) یا IQ چت پروګرامینکګ په اساس جوړ کړی چی دا کمپیوترونه د پر مختلی تیکنالوجی او دا کمپیوترونه به تاریخ کی انقلاب روالی د دی ساده مثال ویلی شو لکه د هوا پیزندنی کمپیوترونه یا کوم کمپیوترونه چی بمب او یا انفلاقیه مواد پیدا کولی شی او داسی نور